Franciszek Lessel (1780-1838), polski pianista i kompozytor
Pierwsze lekcje muzyki pobierał od pochodzącego z Czech ojca, również kompozytora.
Koncertował najpierw w zespole kameralnym z instrumentami smyczkowymi we Lwowie (m.in. wspólnie z Karolem Lipińskim; http://medicago.salon24.pl/548352,jeden-utwor-karol-lipinski), a później jako solista, m.in. w Wiedniu, Krakowie i Warszawie. Pisał utwory na fortepian solo i fortepian z orkiestrą, utrzymane w dojrzałym stylu klasycznym.
Koncert fortepianowy C-dur, op. 14, skomponował w1810 roku, roku urodzenia Fryderyka Chopina, a rok po śmierci Haydna, z którym wiązały go bardzo zażyłe stosunki. Utwór ten to pierwszy polski koncert fortepianowy wykonany na ziemiach polskich, który zbliża się do stylu brillant, znanego z późniejszych utworów młodego Chopina, a także Liszta. Podobno Lessel uczył się wykorzystywania folkloru w kompozycjach od Haydna, u którego studiował przez 10 lat (1799-1809; był ulubionym, a prawdopodobnie jedynym polskim uczniem; lekcje u Haydna mógł pobierać także Feliks Janiewicz (http://medicago.salon24.pl/547760,jeden-utwor-feliks-janiewicz). Być może tą drogą, przez Lessla, nauki słynnego wiedeńczyka docierały do Chopina. (Chopin musiał znać muzykę Lessla z koncertów i wydawnictw nutowych.)
Józef Elsner, nauczyciel Chopina, uważał Franciszka Lessla za kompozytorskiego geniusza. „Kompozycje Lessla wysoko oceniane były nie tylko w Polsce. Jego nazwisko znajduje się w najpoważniejszych leksykonach muzycznych... (Nie wspominając już o kontrowersyjnej, a bardzo pochlebnej opinii wyrażonej przez Hansa Hegla w monografii „Die Entwicklung des deutschen Klavierkonzertes von Mozart bis Liszt”, Lipsk 1932..)” [zob. 1]. Umieszczenie w tym dziele nazwiska Lessla wśród kompozytorów niemieckich (notabene Mozart był Austriakiem!) można pokrętnie uzasadnić faktem, że był on przez kilka lat obywatelem Księstwa Warszawskiego, pozostającego formalnie pod władaniem króla Saksonii.
Lessel nieszczęśliwie zakochał się w Cecylii Beydale, wychowanicy i kuzynce Księżnej Marii Wirtemberskiej, ale nie mógł się z nią ożenić, gdyż oboje okazali się być dziećmi jednej matki, Izabeli Czartoryskiej, nawiasem mówiąc mającej dość pokaźną liczbę kochanków, łącznie z Królem Stasiem – [zob. 1 i 2]).
Po tym zawodzie miłosnym związał się z inną kobietą i od 1812 roku pracował jako administrator majątku, pełnomocnik dóbr i inspektor gimnazjum, wciąż komponując, po 1815 roku głównie muzykę religijną. Niestety, w związku z innymi zajęciami Lessel nie poświęcił dość czasu na wydanie swoich dzieł z tego okresu, pozostawiając wiele z nich w rękopisie.
Znaczna część spuścizny kompozytorskiej zaginęła po jego śmierci w tajemniczych okolicznościach – częściowo prawdopodobnie z winy legatariusza, któremu powierzyła dzieła męża żona kompozytora, a z pewnością także podczas II wojny światowej — nie tylko z powodu działań zbrojnych, ale także wskutek systematycznego niszczenia śladów kultury polskiej przez niemieckiego okupanta. Szkoda, że zaginęły głównie kompozycje z dojrzałego okresu jego twórczości, a zachowane kompozycje pochodzą w większości z okresu studiów wiedeńskich, kiedy wydawano je przede wszystkim w Austrii, ale także w Anglii i we Francji.
1. Franciszek Lessel. W 200 rocznicę urodzin, PWSM Gdańsk 1980, s 73
2. https://pl.wikipedia.org/wiki/Izabela_Czartoryska
3. http://pl.wikipedia.org/wiki/Franciszek_Lessel
4. http://pl.chopin.nifc.pl/chopin/persons/detail/id/7058
5. http://www.ruchmuzyczny.pl/PelnyArtykul.php?Id=955
6. http://fr.wikipedia.org/wiki/Franciszek_Lessel
